La vera n'à nia ma condüt diescmilesc de tirolesc sön le frunt, mo inće ala sozieté che romagnô zoruch a ćiasa ti àra portè leges speziales y limitaziuns te düć i ćiamps dla vita. Canche le vedl "Kronland" deventâ raiun de vera diret cun la detlaraziun de vera dla Talia al'Austria-Ungaria ciafâ les forzes armades na posiziun de podëi che ne gnô controlada da degügn. Le Tirol ê sot na ditatöra militara che nia ma le Welschtirol, chël ô dì le Trentin, mo inće le Südtirol d'al dedaincö y la pert a nord dl Prener messâ porvè brutalmënter. Le storiograf Michael Forcher, autur dl liber "Tirol und der Erste Weltkrieg", zitëia te so referat, acompagné da proieziuns d'imajes, n valgönes relaziuns dai frunć nia abelides, mo stlarësc en pröma linia la vita tl retrotera. Chësc ne vëgn nia a s'al dè cun dać statistics süć, mo cun destins de porsones singules y ejëmpli che branćia ite fora dla vita da vigni dé dla jënt, che al sides politics, paures, impresars o sciampà de vera.

Dr. Michael Forcher, nasciü dl 1941 a Lienz/Osttirol, storiograf cun dotorat, jornalist, fondadù y da tröc agn editur dla ćiasa edituria Haymon, à scrit cotan de publicaziuns y libri sön la storia y storia dla cultura dl Tirol.