
Les paroles y parolates dl ann 2012 tl Südtirol é litedes.
16.01.2013,
Skandal, i „Taliban“ südtiroleisc y l parmigiano solidale
L ann 2012 é sté l ann di scandai. Ma tl temp de crises y catastrofes con truepa ombria él ence truepa lum: per ejempl la azion de solidarité „parmigiano solidale“ o i agnoi custodi di studafuech. Les Les paroles y parolates dl ann 2012 tl Südtirol é litedes.
L ann 2012 é sté l ann di scandai. Ma tl temp de crises y catastrofes con truepa ombria él ence truepa lum: per ejempl la azion de solidarité „parmigiano solidale“ o i agnoi custodi di studafuech. Les Les paroles y parolates dl ann 2012 tl Südtirol é litedes.
Ala ti à toché a la SEL, a Alex Schwazer, ai Kastelruther Spatzen y a ciamò trueps d’autri: l ann 2012 é sté per i media l ann di scandai. Un deplù, un demanco, ma duc à fat rejoné cotant la popolazion de nosta provinzia, desche an à podù vedei da les propostes per la parola y la parolata dl ann. La juria todescia à perchel chirì fora Skandal (scandal) sciche parola dl ann 2012. La parolata dl ann vegn dal mond da la finanza. Al é n numer che mesura “la fioura dla economia” che ne ti à nia demé dé truep da pensé a la Talia, ma ence a d’autri stac europeics: l Spread. La parola ingleisa, che vegn capida avisa demé ti ambienc finanziars, é n ejempl cler de coche an prova da ascone problems complesc do da paroles puech trasparentes y puech cleres.
Ma l tremoroz finanziar ne é nia sté l soul tremoroz che à scassé la Talia tratant l 2012, al é ence sté chel real tla Emilia Romagna, che à gaujé de gragn danns. Ma olache la stenta é grana, é ence la solidarité y la fantasia dla jent grana. Compré ciajuel y daidé – chesta é l’idea de basa dla azion „parmigiano solidale“. Chesta azion à abù n gran suzés y é ence ruveda ite tl vocabolar talian sciche sinonim per azions de aiut per jent che l à debujegn. La juria taliana à perchel lité „parmigiano solidale“ sciche parola dl ann. La parolata dl ann é ence n neologism: al é i „esodati“, cheles persones che é judes en pension y che fova spo do la reforma Fornero/Monti sibe zenza pension che zenza laour. La parola “esodati” ascon i problems esistenziai che à toché chestes persones.
Ence la parola dl ann 2012 ladina reverda les gran desgrazies che é suzedudes tratant l ann. Y ence tla Ladinia an vedù tant emportanta, per nia dì: de cie emportanza vitala che na bona protezion zivila é. L miour raprejentant de chest vers é nosc studafuech, perchel é studafuech vegnù liteda parola dl ann. Ence dal pont de veduda linguistich él na parola positiva, daviache l neologism ladin é sté bon da se fé lerch te dutes les valedes empede les paroles forestes “Feuerwehr/pompieri” adoredes denant. La parolata ladina é endere “Taliban”. Ala é steda truep ti media en ocajion dla onoranza “Claus Gatterer” a la Usc di Ladins. La juria l’arata “parolata” per does rejons: n iade per la desproporzion dl confront y spo, daviache al é sté n medium che l’à adoreda aposta – zenza che ala fossa efetivamenter vegnuda dita – per sciaudé su la descuscion.
Les istituzions che organiseia la lita (l Post linguistich dl Istitut Cultural dl Südtirol, l Istitut per la Comunicazion spezifica y multilinguism dl’ EURAC, la Biblioteca provinziala Dr. Friedrich Teßmann y la Repartizion ladina dla Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan) ti dij dilan a dutes y a duc che à mané ite propostes per la parola y la parolata dl ann 2012 y envieia bele sen da tò pert ence pro la edizion dl ann che vegn.
Die Jury / La Giuria / La juria:
Andrea Abel, Institut für Fachkommunikation und Mehrsprachigkeit, EURAC
Johannes Andresen, Landesbibliothek Dr. Friedrich Teßmann
Martin Sagmeister, Abteilung für deutsche Kultur
Eva Gratl, Oberschullehrerin und Publizistin
Monika Obrist, Sprachstelle im Südtiroler Kulturinstitut
Andrea Abel, Institut für Fachkommunikation und Mehrsprachigkeit, EURAC
Johannes Andresen, Landesbibliothek Dr. Friedrich Teßmann
Martin Sagmeister, Abteilung für deutsche Kultur
Eva Gratl, Oberschullehrerin und Publizistin
Monika Obrist, Sprachstelle im Südtiroler Kulturinstitut
Martina Irsara, Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Ruth Videsott Miribung, Repartizion ladina dla Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Gerda Videsott, Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Paul Videsott, Repartizion ladina dla Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Ruth Videsott Miribung, Repartizion ladina dla Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Gerda Videsott, Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Paul Videsott, Repartizion ladina dla Facolté de Scienzes dla Formazion dla Université Ledia de Bulsan
Claudia Provenzano, Dipartimento Istruzione e Formazione italiana – Area Pedagogica
Natascia Ralli, Istituto di Comunicazione Specialistica e Plurilinguismo, EURAC
Isabella Stanizzi, Istituto di Comunicazione Specialistica e Plurilinguismo, EURAC
Natascia Ralli, Istituto di Comunicazione Specialistica e Plurilinguismo, EURAC
Isabella Stanizzi, Istituto di Comunicazione Specialistica e Plurilinguismo, EURAC